De koffiebonen die je koopt in de winkel kunnen zijn verbouwd op allerlei plekken in de wereld. Tegenwoordig hebben we koffie uit Zuid-Amerika, Afrika, India, Vietnam en Indonesië. Koffie komt van oorsprong uit Ethiopië. Van daaruit is de Arabica boom over de wereld verspreid. Wat is het verhaal van de koffieboom die de wereld over is gereisd?
Van Afrika naar het Arabisch Schiereiland
Waarschijnlijk is de koffieboom tussen 500 en 1000 na Christus van Afrika naar het Arabisch Schiereiland gebracht. Hoe dit precies gebeurde is onbekend. Eenmaal aangekomen in Arabië bleken de omstandigheden in Jemen geschikt om koffie te verbouwen. Er ontstond een heuse koffiecultuur in Arabië. In steden waren er steeds meer koffiehuizen te vinden en ook in moskeeën werd koffie geschonken. Op zeker moment begonnen de Arabieren koffie te handelen met Europa. Vandaar de naam Coffea Arabica zoals wij koffie van goede kwaliteit hebben leren kennen.
Eerste kennismaking in Europa
De Britse en Nederlandse handelsvloten voeren naar Mekka om daar koffie te kopen. De Arabieren deden hun best om ervoor te zorgen dat alleen het eindproduct mee ging op de schepen. Toch wist een onbekende Nederlandse koopman erin te slagen een koffieplant uit Mekka mee te nemen naar Nederland.
De Nederlanders hadden in die tijd al veel geleerd over koffie. Het verbouwen ervan begon in Indonesië op Java, nadat aanvankelijk ook was geprobeerd koffie te verbouwen in India. De Javaanse koffie bleek een succes. Er werden nieuwe plantages aangeplant op Celebes, Bali, Sumatra en Timor. Tegenwoordig staan vooral de Java en Sumatra koffies goed bekend.
1706
De eerste koffie uit Indonesië arriveerde in Amsterdam in 1706. Dit jaar markeert het begin van Amsterdam als wereldwijd centrum van de koffiehandel. Alle zeevarende naties kregen interesse in koffie en namen planten mee naar de koloniën.
Martinique en Nederlands Guyana
Het is niet helemaal zeker wie de eerste koffieboom aanplantte in Zuid-Amerika. De Nederlanders en Fransen begonnen nagenoeg tegelijkertijd. De Fransman Gabriel Mathieu de Clieu nam een plant mee op een zeereis rond 1720 naar het eiland Martinique. De plant was afkomstig uit de botanische tuinen van de Franse koning die ze op zijn beurt cadeau had gekregen van de burgemeester van Amsterdam.
De Fransen werden zodoende de grootste leverancier van koffie in Europa. Zij brachten de planten ook naar de andere Caribische Eilanden.
Spanje en Portugal
Nadat Spanje en Portugal ontdekten dat de handel in koffie lucratief was hebben zij plantages aangeplant in landen waar nu de grootste koffieoogsten wereldwijd vandaan komen. De Portugezen brachten koffie naar Brazilië, op dit moment het grootste koffieproducerende land ter wereld.
De Spanjaarden verscheepten koffieplanten naar Puerto Rico, Cuba, Colombia en Venezuela. Op dit moment is vooral Colombia een producent van grote hoeveelheden Arabica koffie van hoge kwaliteit.
Moeilijke geschiedenis
Koffie is tegenwoordig voor landen als Indonesië, Brazilië en Colombia een belangrijk exportproduct. Zij plukken er de vruchten van dat Europese landen de Arabica koffieboom ooit naar deze plekken brachten. Maar de koffiecultuur is niet bepaald vreedzaam tot stand gekomen.
De plantages zijn grotendeels gebouwd op slavenarbeid of op zijn minst onder zeer slechte arbeidsomstandigheden. De rijkdommen vielen in handen van de Europeanen terwijl de lokale bevolking het werk deed of er zelfs slaven werden aangevoerd vanuit Afrika naar Zuid-Amerika.
lange reis met hoge winsten
Ondanks zijn moeizame geschiedenis is de Arabica koffieboom ook een mooi voorbeeld van wat pioniers kunnen bereiken. Van een boom die ruim 400 jaar geleden nog alleen in Oost-Afrika en Jemen stond werd koffie in relatief korte tijd de meest verhandelde agrarische commodity ter wereld.
De wereldwijd groeiende vraag naar koffie biedt boeren mogelijk een goede toekomst. Als we met bijvoorbeeld blockchain technologie transparant kunnen maken wie welke winst maakt in de keten dan kunnen winsten eerlijker verdeeld worden. Er is dan geen mogelijkheid meer om met slimme marketing de consument te misleiden. Als we hiertoe kunnen komen dan is na 400 jaar de keten eindelijk eerlijk verdeeld. De levensomstandigheden van onder andere de boeren in Afrika kunnen dan verbeteren.
Het is een belangrijk doel voor Pure Africa om mee te werken en initiatief te nemen om de koffieketen eerlijker en transparanter te maken.
