In Nederland kan iedereen met een plan voor een onderneming naar de bank gaan. Als het plan goed is kun je een lening krijgen tegen een percentage grofweg tussen 8% en 12% rente. Nu zijn de banken de laatste jaren een stuk minder scheutig met kredieten dan voorheen, maar een kleine lening om een bedrijf te starten levert vaak weinig problemen op.
Ondernemers in Afrika hebben deze mogelijkheid niet. Wanneer zij naar een bank gaan betalen ze al snel 25-50% rente over een lening. Je hebt dan echt een gat in de markt nodig om je bedrijf rendabel te maken. Om als ondernemer in Afrika het startkapitaal voor jouw idee te vergaren moet je dus andere wegen bewandelen dan de route via de bank. Microkredieten zijn hiervoor de oplossing. Maar microkredieten hebben een veel grotere impact dan alleen het helpen van de ondernemer. De samenleving heeft er baat bij.
Wat is een microkrediet?
Kleine leningen van €100,- tot €50.000,- aan mensen die een eigen bedrijf willen beginnen noemen we een microfinanciering. Het is een lening waarover rente moet worden betaald. De ondernemer ontvangt het geld niet gratis. De rente varieert sterk, afhankelijk van de geldverstrekkende instantie. Lees hier meer over microkredieten in Afrika.
Het moderne microkrediet is uitgevonden in Bangladesh door Muhammad Yunus. Uniek aan het concept is dat er geen onderpand gevraagd wordt maar dat ondernemers, vaak vrouwen, een leengroep vormen. Een groep wordt verantwoordelijk voor de terugbetaling van het totale krediet. Dit zorgt voor sociale controle en verantwoordelijkheid.
Lenen of geven
Er bestaat een vrij brede consensus dat het beter is om iemand die een bedrijf wil beginnen geld te lenen in plaats van te subsidiëren. Een belangrijke bijkomstigheid is subsidies via corrupte overheden of grote hulporganisaties lopen. Een recept voor verspilling en corruptie.
Kritiek
Er is steeds vaker kritiek te horen over microkredieten. Zo zijn rentepercentages de laatste jaren naar recordhoogtes gestegen. Dit is het gevolg van de inmenging van banken en andere op winst beluste financiers. Er is ineens voldoende kapitaal, maar de renteprecentages schieten ook omhoog. Westerse banken vragen rentes die oplopen tot 50%. Hierdoor komt de lener van het geld in de problemen en het gevolg is een terugval in armoede. Dit belangrijke probleem is geen tekortkoming in het systeem. Het gaat mis bij de verstrekkers van de microkredieten; de puur winst gedreven banken.
Een ander probleem zit hem in kennis. Betoogd wordt dat de lener te weinig kennis bezit om een eigen onderneming te starten. Hier is een simpele oplossing voor die ook in de praktijk wordt toegepast: leergroepen. De aankomend onderneemsters zitten gezamenlijk in een leergroep en volgen vakken als administratie en een basiscursus Engels. Zodra zij eenmaal gestart zijn betalen ze gezamenlijk hun lening af.
Wanneer het wel werkt
Het oorspronkelijke idee, zoals geïntroduceerd door de Grameen Bank in de jaren ‘70 van de vorige eeuw is om microkredieten te verstrekken aan leengroepen die een bedrijf starten. De leners betalen een redelijk rentepercentage tussen 5 en 10% en de microkredieten worden niet verstrekt om huishoudelijke aankopen mee te doen. Vervolgens krijgt de gehele groep een cursus om de basisprincipes van een bedrijf te leren kennen.
Inmiddels wordt er regelmatig afgeweken van de leengroep en wordt er aan individuen een lening verstrekt. Dit verhoogt het risico en dus de rente. Als wordt vastgehouden aan het principe van de leengroep en geen absurde rentepercentages worden berekend dan is het een systeem dat werkt.
Niet iedere onderneemster zal een bloeiend bedrijf opbouwen waarmee zij 25 man aan het werk houdt, maar als het bedrijf voldoende oplevert om van te eten en de kinderen naar school te sturen dan is er een significante verbetering in de welvaart bereikt. Scholing is één van de meest essentiële voorwaarden voor de groei van de welvaart in een land.
Verantwoordelijkheid nemen
De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat een aanzienlijk deel van de financiële sector een nietsontziende winstmachine is. De bankiers binnen deze instellingen worden slechts gedreven door hun eigen banksaldo. Een kortzichtige, moreel verwerpelijke houding. Het gaat zelfs zover dat deze bankiers zijn doorgedrongen tot de wereld van microkredieten. Ten koste van arme mensen verrijken zij zich met mooie rendementen door woekerrentes in rekening te brengen op microkredieten.
Gelukkig is er een tegenbeweging van ondernemers en investeerders die niet alleen het financiële rendement in ogenschouw nemen. De bekende voorbeelden zijn de tech-ondernemers uit Silicon Valley die een deel van hun vermogen investeren in microkredietprojecten, maar ook social entrepreneurs die met hun bedrijf niet het financiële, maar het maatschappelijk rendement voorop stellen.
